Regeneratieve landbouw: groenbemesters op juiste manier inwerken cruciaal
Volledig onderzoeksrapportRegeneratieve landbouw: groenbemesters op juiste manier inwerken cruciaal
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Bodemcoach Dietmar Näser
Locatie: n.v.t.
Periode: van 2015 tot 2020
Gefinancierd door: Jansen Wijhe
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: n.v.t.
Betrouwbaarheidsscore:
Niet van toepassing
Bij oppervlaktevertering van groenbemesters wordt een grote hoeveelheid groen, vers organisch materiaal losjes en ondiep in de bodem ingewerkt. Daar wordt het in korte tijd afgebroken en gemetaboliseerd. Omdat er weinig houtig weefsel in de gewassen zit, worden de koolhydraten, eiwitten en vetten door de enzymactiviteit van de bodemmicroben gemakkelijk omgezet naar humusstoffen. Belangrijk is om op de juiste manier (met de juiste machines) de groene plantenmassa in te werken. Zo herstelt het bodemleven en verloopt het humusvormend proces optimaal.
Conclusies
- Groenbemesters of groeiende ondergezaaide gewassen losjes inwerken (3 cm) is de snelst werkende en één van de productiefste manier om organisch te bemesten in de akkerbouw.
- Bij het inwerken van gewasresten of verse compost treedt oppervlaktecompostering op en de snelle vorming van humusstoffen blijft uit.
- Strippen van geoogste akkers levert minder humus op omdat wortels minder snel omzetbare suiker en eiwitten hebben dan bladeren.
- Belangrijk is om tijdens de grondbewerking het verteringsproces met melkzuurhoudende plantaardige fermenten te bevorderen (monteer sproeikoppen of injectoren op de grondbewerkingsmachines).
- Er zijn verschillende stripapparaten in de handel, zoals de grondfrees, veertandcultivar, lichte cultivar, DynaDrive, kopeg, stoppelploeg, X-schijven voor de juiste manier van inwerken van de groenbemesters.
- Bij het inwerken is het creëren van een groot contactoppervlak tussen het plantmateriaal en de fijne grond van doorslaggevend belang voor het verteringsproces.
Samenvatting
Regeneratieve landbouw is een totaalsysteem dat zich richt op de gezondheid van de plant maar ook op de gezondheid van de bodem. De bodem voedt de plant en de plant voedt de bodem.
De oppervlaktevertering die plaatsvindt door de enzymactiviteit van de bodemmicroben verloopt ongeveer op dezelfde manier als de vertering van grassen in de pens van koeien. Daarom stimuleren plantaardige fermenten het verteringsproces van groenbemesters en andere gewassen op een soortgelijke manier als zure penssappen of melkzuurhoudende veevoedersupplementen doen.
Lees meer
Doel
Stap voor stap de beginselen van beproefde werkwijzen voor bodemstimulerende, regeneratieve landbouw te leren en over te stappen naar deze vorm van landbouw.
De focus in deze samenvatting ligt op de juiste manier van inwerking van groenbemesters en gewassen voor een optimaal proces in oppervlaktevertering naar de opbouw van humusstoffen.
Resultaten
- Controleer het verteringsproces voor het zaaien: Als de grond geurloos, papperig of kluiterig is of er veel onkruid groeit na het ondiep inwerken (3 cm) van de groenbemester of het gewas, heeft het verteringsproces niet plaatsgevonden. Cultiveer de grond dan extra, circa 15 cm diep gecombineerd met 100 tot 150 liter per hectare plantaardig ferment.
- Voor het strippen van weilanden en begroeide akkers is een grondfrees met gehoekte messen geschikt, geen gebogen of Y-vormige messen, dikte 6 tot 8 millimeter, met een trekkende snede en om en om vastgeschroefde messen.
- De veertandcultivar, lichte cultivar, DynaDrive of kopeg zijn geschikt voor het inwerken van groenbemesters zonder grassen of voor de tweede stripbewerking.
- Met een stoppelploeg grasland strippen zorgt voor een ploegsnede die veel breder is dan hoog. De aarde wordt gekeerd tot een ‘hoefijzer’ dat van onderen open is (houdt de gasvormige stofwisseling in de bodem).
- Rust alle grondbewerkingsmachines uit met sproeikoppen voor plantaardige fermenten (ook bij ondergrondwoelers) of monteer injectoren.
- Door het inspuiten van fermenten worden de nutriënten in de bodem gebonden en vermindert de onkruiddruk na het zaaien aanzienlijk.
- Bewerk of strip de bodem bij een geschikte, warme bodemtemperatuur, dit komt ten goede aan een betere nutriëntenefficiëntie en nutriëntenbalans.
- Observeer in het voorjaar het begin van het groeiseizoen en neem je beslissing op basis van verschijnselen in de natuur.
- Bodembewerking en strippen op een te koude bodem veroorzaakt jarenlange schade aan de rijpheid van de bodem.
- De juiste vorm van het werktuig bepaalt het succes, meer dan het type machine. Dat scheelt in de keren dat je over het land moet rijden.
In het boek (zie onder Aanvullende informatie) zijn zeven stappen beschreven om op regeneratieve landbouw over te gaan. Het is niet nodig om gelijk nieuwe machines aan te schaffen. Om het bodemleven en de gewassen gezond te krijgen, zijn er op een boerderij meestal voldoende werktuigen. Zorg voor gelegenheden om samen na te denken en de akkers te bezichtigen met onder andere collega-boeren.
Aanvullende informatie
- Boek: Regeneratieve Landbouw Bodemleven en Plantenstofwisseling begrijpen 2e uitgebreide uitgave, auteur Dietmar Näser, in het Duits beschikbaar: Regenerative Landwirtschaft | scholars-Titel ohne Reihe
- Boek: Rijke Grond Minder werk, meer opbrengst, auteur Gabe Brown. De Nederlandse uitgave is een initiatief van Jan Aernoud van Eeken. Tweede druk: mei 2023.
- Humus: In de gestandaardiseerde humusanalyse wordt het levende en dode organische bodemmateriaal samen als bodemkoolstof gemeten. Deze definitie van humus gaat voorbij aan de levensprocessen. Humus is een mengsel van stoffen, die zich onder planten vormt. Dit is de effectieve vorm van humus (Raoul France 1921, humusonderzoeker).
- Regeneratieve Landbouw (Re-Ge-NL) Dit voorstel richt zich op de overgang van het huidige landbouwsysteem naar een regeneratief landbouwsysteem. Regeneratieve landbouw is een manier van landbouw die voedselproductie combineert met natuurherstel. Het voorkomt uitputting van de bodem. Het voorstel biedt niet alleen een mogelijke oplossing voor de brede landbouw milieuproblematiek, maar biedt ook economische kansen voor het gehele agri-food complex inclusief Nederlandse boerenbedrijven.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gezondheid bodem
Door bodemstimulerende, regeneratieve toepassingen zal de bodemgezondheid verbeteren.
Gebruik chemische middelen
Het principe van regeneratieve landbouw is geen gebruik maken van chemische gewasbeschermingsmiddelen.
Gebruik kunstmest
Het principe van regeneratieve landbouw is geen gebruik maken van kunstmest.
Uitspoeling meststoffen
Minder uitspoeling van meststoffen door bodemverbetering met humusopbouw door regeneratieve maatregelen.
Betrouwbaarheidsscore:
Geen betrouwbaarheidsscore omdat het gaat om literatuuronderzoek en praktijkdemonstratie.
