Ondergrondverdichting oplossen lastiger dan gedacht
Volledig onderzoeksrapportOndergrondverdichting oplossen lastiger dan gedacht
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen University & Research
Locatie: Lelystad en Vredepeel
Periode: van 2019 tot 2020
Gefinancierd door: Min LVVN, BO Akkerbouw en bedrijfsleven
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Zavel en zand
Betrouwbaarheidsscore:
Verdichting van de bovenste laag is goed zichtbaar, maar ondergrondverdichting (verdichting beneden de bouwvoor) niet altijd. Ondergrondverdichting heeft dezelfde nadelige effecten als oppervlakkige bodemverdichting. Nadelige effecten zijn lagere gewasopbrengsten, slechtere infiltratie en een verhoogd risico op oppervlakkige afspoeling van nutriënten en schadelijke stoffen. In dit onderzoek leidt traditioneel ploegen niet tot meer ondergrondverdichting dan niet kerende grondbewerking (NKG) en ondiep ploegen.
Conclusies
- Geen duidelijk significant verschil is gemeten tussen NKG, ondiep ploegen of traditioneel ploegen in het verminderen van ondergrondverdichting.
- De fysische kwaliteit (onder andere porïënvolume en verzadigde waterdoorlatendheid) van de ondergrond is bij NKG op een aantal punten duidelijk slechter dan bij traditioneel ploegen.
- De hoogte van de opbrengsten bij NKG (in combinatie met een biologisch teeltsysteem) was na zeven jaar vergelijkbaar met traditioneel ploegen.
- Bij NKG (in combinatie met een biologisch teeltsysteem) zorgt een verandering van de wortelzone en/of ondergrond voor een toename van de opbrengsten (zeven jaar gemeten).
- Ploegen met een wiel in de bouwvoor leidt niet automatisch tot meer ondergrondverdichting dan NKG.
Samenvatting
Bodemverdichting, dus zowel de verdichting van de onder- als bovengrond, is een aantasting van de fysische kwaliteit van de bodem en is volgens de Europese Bodemstrategie één van de belangrijkste vormen van bodemdegradatie in Europa. De fysische kwaliteit van de bodem wordt bepaald door onder andere het poriënvolume, de dichtheid, verzadigde waterdoorlatendheid, het luchtgehalte en de indringingsweerstand. Dit onderzoek richt zich op ondergrondverdichting.
Lees meer
Doel
Kan de ondergrondverdichting verminderd worden door het gelijktijdig toepassen van twee maatregelen?
- Gebruik een bodemmanagementsysteem (mechanische bewerking) dat verdichting voorkomt, én
- Laat de bodem zich door de jaren heen op natuurlijke wijze herstellen.
Proefopzet
2 velden Lelystad (zavelgrond) en Vredepeel (zandgrond)
Grondbewerkingen Lelystad:
- Ploeg15: ondiep ploegen tot 10-15 cm
- NKG20: NKG+cultiveren tot maximaal 20 cm
- NKG0: NKG zonder cultiveren
- Ploeg25: normaal ploegen tot 25 cm
Grondbewerkingen Vredepeel:
- Ploeg15: niet uitgevoerd
- NKG15: NKG+cultiveren tot ongeveer 15 cm
- NKG0: niet uitgevoerd
- Ploeg30: ploegen tot 30 cm met ondergronders
In het veld en in het laboratorium zijn de hydrofysische verschillen van de bodem gemeten. In Lelystad in april 2019, in Vredepeel in mei 2020.
De meetgegevens zijn gebruikt voor simulatiemodellen om het effect op de gewasopbrengst te bestuderen.
Resultaten
- Doordat er veel spreiding is in de resultaten kan er geen harde statistische significante conclusies worden getrokken.
- Doordat het onderzoek te beperkt was kan er niet gepleit worden voor NKG of voor regulier ploegen.
- NKG presteert in dit onderzoek slechter dan ploegen.
- Op beide locaties (Lelystad, zavelgrond en Vredepeel, zandgrond) is de fysische kwaliteit van de ondergrond direct onder de bewerkingsdiepte bij NKG duidelijk slechter dan bij ploegen.
- De gewasopbrengsten nemen na een aantal jaren toe bij NKG, dit bewijst wel dat er dingen veranderen in de bodem. Veranderingen in de wortelzone en/of ondergrond kunnen komen door veranderingen in het bodemleven, een toename van het netwerk van macroporiën en een toename in de beschikbaarheid van nutriënten.
Aanvullende informatie
- Rapport: Verdichting Ondergrond Beter Bodembeheer. Auteurs: Ir. G. Bakker, Ir. P.E. Dik, Ir. J.J. H. van den Akker, Ing. D.J.M. van Balen, 2021 Rapport 3109. 88 blz.. Onderdeel van PPS Beter Bodembeheer van Topsector Agri & Food.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gebruik energie
Door minder diep of niet te ploegen gebruik je minder energie.
Uitspoeling meststoffen
Door bodemverdichting te verhelpen voorkom je dat meststoffen afspoelen (niet uitspoelen).
Uitstoot broeikasgassen
Door minder diep of niet te ploegen gebruik je minder energie en stoot je minder broeikasgassen uit.
Kosten
NKG kost minder dan ploegen.
Gewasopbrengst
In veel gevallen zorgt NKG voor iets lagere opbrengst, vooral bij biologische teelt. De opbrengst neemt over de jaren wel toe en wordt dan gecompenseerd door de lagere kosten.
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd zonder herhalingen. De resultaten bevatten een statistische onderbouwing. Het is daarmee betrouwbaar.
