Groeimodel en velddata geven beter inzicht in opbrengstverschillen
Volledig onderzoeksrapportGroeimodel en velddata geven beter inzicht in opbrengstverschillen
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen UR
Locatie: Diverse locaties, verspreid over provincies
Periode: van 2020 tot 2021
Gefinancierd door: Ministerie LVVN. NWO, Innovative Potato-programma
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Zand- en kleigrond
Betrouwbaarheidsscore:
‘Yield gaps’ (vrij vertaald ‘opbrengstverschillen’) beslaan het verschil tussen de theoretisch maximaal haalbare opbrengst en de daadwerkelijke opbrengst van een gewas/teelt. In deze studie is gekeken naar de opbrengsten van de teelt van consumptieaardappelen op tientallen bedrijven in Nederland gedurende twee jaar. Dit gebeurde zowel op basis van een groeimodel als via veldwaarnemingen. Aandacht is besteed aan waterstress (door een teveel aan water) en droogtestress (door een tekort aan water), en de invloed daarvan op de opbrengsten.
Conclusies
- Opbrengsten van de Nederlandse teelten voor Innovator op kleigrond en Fontane op zandgrond zaten rond de 75% van wat theoretisch gezien maximaal haalbaar is. Omdat er in werkelijkheid altijd grenzen zijn aan teelten voor wat ook praktisch gezien nog uitvoerbaar is, is het zeer moeilijk de opbrengst met bestaande rassen nog (sterk) te verbeteren.
- Op individuele percelen zijn nog verbeteringen mogelijk.
- Een overschot aan water door langdurige of hevige regenbuien was op kleigronden de belangrijkste oorzaak van de opbrengstverschillen.
- Een tekort aan water in een droog jaar en een opbrengstdervend effect van ziekten in een nat jaar waren op zandgronden de belangrijkste oorzaken van opbrengstverschillen.
Samenvatting
Vier verschillende opbrengstniveaus zijn met elkaar vergeleken:
- De theoretisch maximaal haalbare opbrengst bij zo vroeg mogelijk poten en zo laat mogelijk oogsten.
- De maximale opbrengst bij de daadwerkelijke plantdatum.
- De maximale opbrengst bij een gegeven tekort of teveel aan water.
- De daadwerkelijke opbrengsten bepaald op de deelnemende bedrijven (waar dus ook ziekten, plagen en onkruiden een rol spelen).
Lees meer
De diverse opbrengstniveaus werden (op het daadwerkelijk bepaalde opbrengstniveau na) berekend met het gecombineerde model SWAP-WOFOST (SWAP = model voor bodemhydrologische data, WOFOST = gewasgroeimodel).
De opbrengsten zijn bepaald van 96 percelen, verspreid over zand- en kleigronden in diverse provincies, in 2020 en 2021. In de consumptieaardappelteelten op zandgrond werden percelen geselecteerd waar het ras ‘Fontane’ werd geteeld, op kleigrondpercelen met het ras ‘Innovator’.
Van alle percelen werd naast de opbrengst ook gekeken naar de bodem (pH, organische stof en (beschikbare) nutriëntenvoorraden). Daarnaast werden percelen jaarlijks 10-13 keer bezocht om een standcijfer voor (de groei van) het gewas te geven.
Resultaten
- In termen van neerslag was 2020 relatief droog, en 2021 was een jaar met een gemiddelde hoeveelheid neerslag (dicht bij het meerjarig gemiddelde).
- Voor Innovator was de gemiddelde opbrengst 63 ton/ha en 54 ton/ha in respectievelijk 2020 en 2021. Voor Fontane was de gemiddelde opbrengst 62 ton/ha en 64 ton/ha in respectievelijk 2020 en 2021.
- Voor Innovator was het gemiddelde opbrengstverschil (t.o.v. de theoretisch maximaal haalbare opbrengst) 18 ton/ha versgewicht en 24 ton/ha versgewicht in respectievelijk 2020 en 2021. Voor Fontane was het gemiddelde opbrengstverschil (t.o.v. de theoretisch maximaal haalbare opbrengst) 23 ton/ha versgewicht en 16 ton/ha versgewicht in respectievelijk 2020 en 2021.
- In beide rassen en in beide jaren was sprake van problemen door water. Bij de teelten op de klei door een teveel aan water (zuurstofstress, verklaarde gemiddeld 59% van het opbrengstverschil), bij de teelten op zand door een tekort aan water (droogtestress, verklaarde gemiddeld 52% van het opbrengstverschil).
- Het deel van het opbrengstverschil dat door een gebrek aan zoninstraling kon worden verklaard, was voor Innovator respectievelijk ca. 23 en ca. 10% in 2020 en 2021. Voor Fontane was dit ca. 30% in beide jaren. Let wel dat zoninstraling niet alleen gebaseerd is op hoeveel de zon scheen in het betreffende jaar, maar dat het ook te maken heeft met hoe lang het gewas op het veld stond!
- Met name in de teelt van Fontane op zandgrond bij een gemiddelde hoeveelheid neerslag (2021) speelden ook nutriëntengebreken/ziekten een rol, en verklaarden 59% van het opbrengstverschil.
- De opbrengstverschillen tussen de verschillende percelen waren vaak zeer groot, met soms tientallen procenten verschil (0-51%).
- Aanvullende oorzaken voor suboptimale opbrengsten waren divers (natrotbacteriën, onbekend rot, gesneden pootgoed met slechte opkomst, Alternaria, aardappelcysteaaltjes, Fusarium droogrot, niet-correct functionerende plantmachine, afgestorven spruiten, vlekken in de knollen door calciumgebrek of een samenstelling van het voorgaande).
Aanvullende informatie
Ravensbergen, A. P. P., van Ittersum, M. K., Kempenaar, C., Ramsebner, N., de Wit, D., & Reidsma, P. (2024). Coupling field monitoring with crop growth modelling provides detailed insights on yield gaps at field level: A case study on ware potato production in the Netherlands. Field Crops Research, 308, 109295.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gewasopbrengst
Wanneer telers met gelijksoortige teeltomstandigheden als in dit onderzoek extra aandacht geven aan de in het onderzoek vastgestelde potentiële oorzaken van een suboptimale opbrengst.
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd en in herhalingen. Het onderzoek is statistisch onderbouwd. Het onderzoek is zeer betrouwbaar.
