Geen verhoging stikstofgebruiksnormen op lössgronden
Volledig onderzoeksrapportGeen verhoging stikstofgebruiksnormen op lössgronden
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu
Locatie: 24 melkveehouderijbedrijven
Periode: van 2019 tot 2021
Gefinancierd door: Ministerie LNV
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Löss
Betrouwbaarheidsscore:
Het verzoek vanuit het project ‘Slim Bemesten’ in Zuid-Limburg om löss als een aparte grondsoort in het mestbeleid te behandelen, is niet gehonoreerd. De reden is dat de gemiddelde nitraatconcentratie in het bodemvocht (dat uitspoelt) nog steeds hoger is dan de norm van maximaal 50 mg nitraat per liter. Dit gebeurt ondanks de relatief hoge stikstofopname in lössgronden. De Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) heeft daarom geadviseerd om het huidige onderscheid tussen löss- zand-, klei- en veengronden te handhaven.
Conclusies
- Lössgronden hebben een andere textuur en gemiddeld een lagere grondwaterstand dan zandgronden waardoor de afbraak van nitraat in de bodem gering is.
- Lössgronden hebben gemiddeld een hogere gewasopbrengst dan zandgronden, maar ze hebben ook een hogere uitspoelfractie van het stikstofoverschot.
- Lössgronden zijn gevoelig voor oppervlakkige afspoeling waardoor stikstof en fosfaat bij hevige regenval naar het oppervlaktewater kunnen afspoelen.
- Het Nitraatuitspoelingsmodel Zuid-Limburg (project ‘Slim Bemesten’) berekende lagere concentraties nitraat dan metingen van de Landelijk Meetnet Effecten Mestbeleid (LMM).
Samenvatting
In het project ‘Slim Bemesten’ (2015-2021) werkten 24 rundveehouders en akkerbouwers in Zuid-Limburg samen om een slimme manier van bemesten te vinden die maatwerk bood en toch voldeed aan de doelstelling van de Nitraatrichtlijn. Maatwerk is nodig vanwege de specifieke omstandigheden op de lössgronden. Binnen dit project en het project Duurzaam Schoon Grondwater (DSG) is voor dit doel het Nitraatuitspoelingsmodel Zuid-Limburg ontwikkeld. Het RIVM is gevraagd door LNV om de modeluitkomsten te vergelijken met meetresultaten op nitraatuitspoeling.
Lees meer
Doel project
De resultaten van het Nitraatuitspoelingsmodel toetsten aan bodemvocht-metingen (op nitraatconcentraties) uitgevoerd conform de methodiek gebruikt in de Landelijk Meetnet Effecten Mestbeleid (LMM) bij 24 bedrijven deelnemende aan het project ‘Slim Bemesten’ (SB).
Methode
De 24 SB-bedrijven zijn bemonsterd in de winter van 2019/20 en 2020/21. De bemonstering is uitgevoerd door het RIVM volgens de LMM-werkwijze voor de lössregio.
Per bedrijf is een tweejarig gemiddelde van de gemeten nitraatconcentraties in het bodemvocht vergeleken met de modelvoorspellingen voor de beide winters.
Resultaten
- Het Nitraatuitspoelingsmodel (modelkalibratie met schudextractie-methode) voorspelde gemiddeld een lagere nitraatconcentratie (16 milligram per liter) in het bodemvocht in de ondergrond van de 24 SB-bedrijven dan de metingen van het RIVM (centrifuge-methode).
- De gemeten nitraatconcentraties met de centrifuge-methode (RIVM) mat structureel ongeveer 20 % meer dan het meetnet van de Waterleiding Maatschappij Limburg (WML)(schudextractie-methode).
- De werkgroep van de CDM concludeerde in 2016 dat de centrifuge-methode (meet mobiele water in grote poriën) een nauwkeuriger indicatie geeft van de nitraatconcentratie in het water dat uitspoelt dan de schudextractie-methode (meet mobiele water in grote poriën én immobiele water in kleine poriën).
- Rekening houdend met een systematische lagere nitraatconcentratie-voorspelling van 16 milligram per liter is er geen uitspraak te doen of het Nitraatuitspoelingsmodel op bedrijfsniveau acceptabel voorspelt.
Het Nitraatuitspoelingsmodel lijkt voor de melkveehouderij minder goed te werken dan voor de akkerbouw. Aanbevolen wordt dit verder te onderzoeken.
Aanvullende informatie
- Rapport: Kennisbundeling nitraatmeting bodemvocht lössgronden vergelijking meetprotocollen WML, LMN en BVM, Dr.ir. G.H. Ros, NMI
- CDM-advies ‘Löss als aparte grondsoort in het mestbeleid’
- Nitraatrichtlijn: gezamenlijke aanpak nitraatuitspoeling
- Implementatie derogatiebeschikking en zevende actieprogramma Nitraatrichtlijn
- Artikelen Lössgronden op rvo.nl
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Uitspoeling meststoffen
Door de stikstofgebruiksnormen op lössgronden volgens het advies Commissie Deskundigen Meststoffenwet (CDM) blijft de kans op uitspoeling van meststoffen gelijk of wordt deze minder.
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd en in herhalingen. Het onderzoek is statistisch onderbouwd. Het onderzoek is zeer betrouwbaar.
