Aanpak uienvlieg verbeteren door SIT en verhoging organische stof
Uienvlieg. - Foto: Mark Pasveer
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Onderzoeksinstituut:
Wageningen University & Research
Locatie:
Literatuuronderzoek
Periode:
2021
Gefinancierd door:
BO Akkerbouw, TKI AgriFood (PPS Beter Bodembeheer)
Status onderzoek:
Afgerond
Bodemsoort:
Alle
Betrouwbaarheidsscore:
Niet van toepassing
Toelichting bekijken
Ja(a)r(en) van onderzoek:
1
2
3
4
4+
Statistische onderbouwing:
Geen statistische onderbouwing omdat het gaat om literatuuronderzoek.
Herhalingen:
Nee
Betrouwbaarheidsscore onderbouwing
Geen betrouwbaarheidsscore omdat het gaat om literatuuronderzoek.
De maden van de uienvlieg Delia antiqua veroorzaken grote schade in ui en prei. Vele soorten natuurlijke vijanden (loopkevers, kortschildkevers, weekschildkevers, sluipwespen) vreten of parasiteren eitjes en maden van de uienvlieg. Bij toepassing van de steriele insectentechniek (SIT) komen veel uienvlieg-eitjes niet uit. De plaagdruk van uienvlieg kan verlaagd worden door een combinatie van SIT en een optimalere plaagweerbaarheid van de bodem (door verhogen van het organische stofgehalte).
Conclusies
De Groene Vlieg biedt de methode SIT al meer dan veertig jaar aan en de werkwijze heeft zich ruimschoots bewezen.
De kortschildkever en de sluipwesp rapae parasiteren maden van de uienvlieg en zorgen voor een natuurlijke beheersing van de uienvlieg (en de kool- en bonenvlieg).
Door schoon oogsten kan preventief een uienvliegbesmetting worden voorkomen (waarbij geen beschadigde of zieke bollen (met Erwinia) in het perceel achterblijven).
Vruchtwisseling verlaagt de kans op schade. Het beste is vruchtwisseling op regionaal niveau.
Biologische bestrijding met Metarhizium en Beauveria afzonderlijk en in combinatie vermindert de uienvliegplaagdruk (in Canada reeds toegepast).
Biologische bestrijding met schimmelpathogeen muscae of met de nematode H. bacteriophora vermindert de uienvliegpopulaties.
Samenvatting
De uienvlieg komt in Nederland algemeen voor (twee tot drie generaties per jaar) en kan aanzienlijke schade veroorzaken in gewassen van het geslacht Allium. De schade kan oplopen van 50 tot 95%, doordat meerdere jonge planten wegvallen. In een groter gewas rotten de uienbollen of preiplanten weg of zijn misvormd.
De uienvlieg overwintert als pop in de bodem. De eerste vlucht is eind april, begin mei. Na een week zetten de vrouwtjes hun eitjes bij jonge plantjes in de grond af. De uitgekomen maden (larven) eten van de ondergrondse delen. De maden verplaatsen zich van plant naar plant en kunnen zo meerdere planten vernietigen.
De tweede vlucht uienvliegen is begin juli. Dan zitten de maden vooral in de bollen. De schade is dan minder.
Na de oogst kan een derde generatie zich vaak voltooien (op achterblijvende bollen) en een derde vlucht optreden. Of de poppen overwinteren in de grond en komen in het volgend voorjaar uit.
Lees meer
Doel
De beschikbare kennis delen voor de beheersing van bodemplaaginsecten behorende bij een selectie van akkerbouwgewassen via bodemgezondheidsmaatregelen.
In dit deel is gefocust op de beheersing van de uienvlieg (Delia antiqua).
Methode
Deskstudie: Relevante kennis in de wetenschappelijke literatuur en rapporten en kennis aanwezig bij experts (vanuit lopend onderzoek) is in kaart gebracht.
Resultaten bodemgezondheid
De kortschildkever bilineata en sluipwesp T. rapae komen meestal samen voor. In het voormalige Sovjet-Unie, Europa en Canada worden kortschildkevers op grote schaal gekweekt voor de bestrijding van maden van plaagvliegen (waaronder uienvlieg, koolvlieg, bonenvlieg). In Nederland vermeerdert De Groene Vlieg de kortschildkever en is leverbaar op bestelling.
In de vroege lente en late herfst zijn de natuurlijke infectieniveaus in uienvlieg met muscae het hoogst (bijna 100%) en zorgen voor een verlaging van de uienvliegpopulatie van de eerste en derde vlucht. E. muscae bestrijdt ook de bonenvlieg.
Biologische bestrijding met Metarhizium gaf 50-90% doding van de maden en met Beauveria gaf 100% doding van volwassen uienvliegen.
Percelen met een hogere plantdichtheid zijn aantrekkelijker voor de ei-afzet van de uienvlieg. Hoe dichter de plantjes op elkaar staan, hoe groter de kans op succesvolle migratie naar volgende kiemplantjes.
Uitkomen van eieren en overleving van maden zijn hoger in vochtige grond. Op lichtere gronden is de vermeerdering van de uienvlieg en de schade hoger. Uienvlieg heeft de voorkeur voor ei-afzet in organische stofrijke grond boven zware kleigrond.
Naarmate de afstand tot de besmettingsbron van de uienvlieg toeneemt, is de kans op besmetting in een ander uienperceel kleiner. Vluchtafstanden van 800-1.200 m van uienvliegen zijn waargenomen.
Resultaten bovengronds
Bij SIT (Steriele-insectentechniek) worden de steriele mannetjes in grote hoeveelheden losgelaten in het veld. De meeste vrouwtjes paren met de overmaat aan steriele mannetjes. Dit resulteert in eitjes die niet uitkomen. SIT wordt op grote schaal toegepast in alle gebieden in Nederland waar uien worden geteeld. Op dit moment wordt zelfs al op meer dan de helft van het totale Nederlandse uienareaal de steriele-insectentechniek toegepast. SIT is een echte gebiedsgerichte aanpak. De Groene Vlieg streeft voor een goede beheersing naar een dekkingsgraad van circa 90%. In eigen beheer vermeerdert De Groene Vlieg de uienvlieg en is leverbaar op bestelling.
Uienvliegvrouwtjes lokken uienvliegvrouwtjes en daardoor worden eitjes geclusterd afgezet (visuele oriëntatie).
Aanvullende informatie
Artikel: Beheersing van bodemplaaginsecten via bodemgezondheidsmaatregelen
Een overzicht van de beschikbare kennis voor een selectie van akkerbouwgewassen met hun bijbehorende bodemplaaginsecten Auteurs: K. van Rozen, H.F. Huiting, A.B. Allema, R.W.H.M. van Tol, J. Postma
Rapport WPR-1061 (2021). Dit rapport is gratis te downloaden op https://doi.org/10.18174/538253
Voor meer informatie: Begeleidende rapportage Schema Bodemplagen (2013) Y. T. Qiu, K. van Rozen, E. Raaijmakers, T. Everaarts, https://edepot.wur.nl/294276
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten
direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik
van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een
korte toelichting.
Gezondheid bodem
Meer
Door verhogen van het organische stofgehalte wordt deplaagweerbaarheid van de bodem optimaler en neemt de bodemgezondheid toe.
Gebruik chemische middelen
Minder
Door bodemgezondheids- en bovengrondse maatregelen toe te passen kan het gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen worden verlaagd.
Gewasopbrengst
Meer
Door bodemgezondheids- en bovengrondse maatregelen toe te passen kan de opbrengst worden verhoogd.
Betrouwbaarheidsscore:
Geen betrouwbaarheidsscore omdat het gaat om literatuuronderzoek.
