Optimaliseer inundatie door OS, compost, strorijke stalmest én grondbewerking
Volledig onderzoeksrapportOptimaliseer inundatie door OS, compost, strorijke stalmest én grondbewerking
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen UR
Locatie: Nederland
Periode: van 1985 tot 2024
Gefinancierd door: Consortium PPS Bollen, Bodem & Aaltjes
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: Zand, zavel, klei
Betrouwbaarheidsscore:
Inundatie wordt succesvol ingezet tegen schadelijke aaltjes, gewasopslag, verschillende onkruiden en een aantal bodemschimmels. Deze anaerobe grondontsmettingstechniek kan gevolgen hebben voor de bodem. Het aanwezige zuurstofminnende bodemleven verschuift tijdelijk naar zuurstofarm, de nutriëntenvoorraad en de bodemtextuur kunnen veranderen. Op basis van dit onderzoek zijn de adviezen aangepast voor een optimalere inundatie met minimalisering van de negatieve neveneffecten.
Conclusies
- Voor een optimale uitgangsituatie: Verhelp bodemstructuurproblemen en maak de grond los voorafgaand aan het inunderen.
- Voeg extra gemakkelijk afbreekbaar organisch materiaal toe (zoals vers gras, bladrammenas, gele mosterd of bladkool) voor een betere afdoding van de ziekten, plagen en onkruiden.
- Laat het water langzaam vanaf het laagste punt vol (en leeg) stromen, met een ‘gebroken’ waterstraal (op gestapelde pallets), dit voorkomt luchtinsluiting en een spoelgat in het perceel.
- Pomp tijdens de inundatieperiode water bij mits nodig en voorkom droogvallen (remt namelijk zeer sterk het inundatieproces).
- Laat na inundatie een grondanalyse op macro- en micronutriënten doen, omdat een gedeelte kan uitspoelen of vervliegen.
- Herstel het bodemleven en daarmee de weerbaarheid van de bodem door in het volgende teeltseizoen compost of strorijke stalmest te geven én teel een zout- en Pythium tolerant gewas.
Samenvatting
Inundatie wordt succesvol en op grote schaal ingezet voor de bestrijding van stengelaaltjes, maiswortelknobbelaaltjes en aardappelcysteaaltjes. Echter is onder water zetten van grond een ingrijpend proces met invloed op veel verschillende aspecten van de bodem.
Lees meer
Doel onderzoek voor een beter advies
Het werkingsprincipe van inundatie op akkerbouwgronden benoemen (met verbeterpunten op de voor en nadelige aspecten) door literatuuronderzoek van:
- historische informatie,
- invloed op de bodemstructuur,
- bodemchemie en bodembiologie,
- de bestrijdende werking en
- vaststellen waar er nog informatie ontbreekt.
Resultaten
- Bodemtextuur: De indringingsweerstand wordt doorgaans lager met inundatie op zavelgronden. Droge zandgronden kunnen ‘instorten’, kleigronden kunnen krimpen of zwellen. Wacht na inundatie met grondbewerking totdat de grond weer voldoende draagkracht heeft (vanwege risico op versmering en dichtslaan van de grond).
- Bodemchemie: Het vrijkomen dan wel vastleggen van nutriënten tijdens inundatie is een complex proces. Zuurtegraad, redoxpotentiaal en het klei-humuscomplex spelen een belangrijke rol hierin.
- Stikstofvoorraad: Door inundatie kan het minerale deel vervluchtigen of uitspoelen en er komt beperkt stikstof uit organische massa vrij. De stikstofvoorraad neemt hierdoor een beetje af.
- Zwavel en Magnesium: De opgeloste zwavel neemt eerst toe en blijft bij het opdrogen van de bodem stabiel in het bodemvocht of neemt af door vastlegging in een slecht oplosbare vorm (gebeurt zelden). Bij Magnesium is er een toename en blijft deze in makkelijk oplosbare vormen beschikbaar.
- Fosfaat: Neemt eerst toe door het vrijkomen uit verschillende bronnen en kan daarna afnemen bij het opdrogen van de bodem door vastlegging in slecht oplosbare vormen (gebeurt zelden, extra risico bij sterk ijzerhoudende bodems).
- Organisch materiaal: Wordt in 3 fasen afgebroken door anaerobe (oer)bacteriën en fermentatie. De toxische vetzuren (azijnzuur, boterzuur, propionzuur en 3-methylbutaanzuur) die tijdens dit proces van inundatie ontstaan zorgen voor een deel van de bestrijdende/sanerende werking.
- Bodemleven: De aantallen van zuurstofminnende bacteriën zijn sterk gedaald na inundatie, maar herstellen zich als er weer zuurstof en nieuwe organische stof in de bodem komt / wordt opgebracht. Na inundatie is de diversiteit van (oer)bacteriën in grove lijnen hetzelfde, echter is het niet bekend of de aantallen individuele soorten gelijk zijn gebleven. De verandering in diversiteit en aantallen van niet-plantpathogene bodemschimmels is onbekend.
- Ziekten, plagen en onkruiden: Verschillende soorten van deze worden goed bestreden, maar niet allen worden afgedood. Door aanpassing (bij sommige onkruiden), rusttoestand (bij sommige insecten) en ruststructuren (bij sommige schimmels) kunnen deze de omstandigheden van inundatie overleven. Ook kunnen soms zwak concurrerende (en/of saprofytisch) ziekteverwekkers exploderen in groei na inundatie (zoals Pythium spp.).
- Bodemfauna: De volwassen ongewervelde en geleedpotigen in de bodem zijn kwetsbaar. De eieren en larven hebben vaak overlevingsstrategieën. Voor soorten die door de bodem heen bewegen kan het jaren duren voordat ze het perceel weer hebben geherkoloniseerd.
- Broeikasgassen: Broeikasgassen (zoals lachgas en methaan) ontstaan bij inundatie, maar ze worden mogelijk ook weer omgezet tijdens diffunderen in zuurstofrijk inundatiewater of door bepaalde micro-organismen omgezet. Hoeveel gassen er uiteindelijk vervliegen is niet bekend.
Aanvullende informatie
- Rapport (2022): Bodemgezondheidproef 2017-2020 Langjarig onderzoek naar het effect van verschillende maatregelen en teeltsystemen op het bodemmicrobioom en ziektewering. Auteurs: Viola Kurm, Johnny Visser, Joeke Postma en Gerard Korthals.
- Rapport (2022): Bodemgezondheidproef 2019 Effect van maatregelen en teeltsystemen op milieuaaltjes. Auteurs: Pella Brinkman, Johnny Visser, Leendert Molendijk en Gerard Korthals.
- Factsheet 15 jaar kennis uit BDG
- Met de Gezondgewastool kunnen akkerbouwers en adviseurs een overzichtelijk schema maken met bodemmaatregelen. Het schema geeft aan welke maatregelen effectief zijn om de gekozen bodempathogenen en bodemplaaginsecten te beheersen. De nadruk ligt op de gewassen aardappelen, cichorei, granen, kool- en raapzaad, peen, peulvruchten, suikerbiet en ui.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gezondheid bodem
Het bodemleven daalt na inundatie, maar is slechts tijdelijk minder effectief, omdat bij de juiste nazorg de functionaliteit binnen een jaar weer hersteld wordt.
Gebruik chemische middelen
Door inundatie worden de bodemplagen/omkruiden/gewasopslag bestreden en zijn er minder gewasbeschermingsmiddelen nodig.
Gebruik water
Het gebruik van water in het jaar van uitvoeren van de inundatie is hoger.
Uitspoeling meststoffen
In het opvolgende jaar is het gebruik van meststoffen vaak anders als wat normaal de bemesting is van het betreffende perceel.
Uitstoot broeikasgassen
Door inundatie ontstaat lachgas en methaan (is weinig over bekend in welke hoeveelheden ze vervliegen).
Betrouwbaarheidsscore:
Het onderzoek is meerjarig uitgevoerd en in herhalingen. Het onderzoek is statistisch onderbouwd. Het onderzoek is zeer betrouwbaar.
