Minder kunstmest en betere bodem door hoogwaardig stromest
Volledig onderzoeksrapportMinder kunstmest en betere bodem door hoogwaardig stromest
Over Crkls
In de afgelopen decennia is het landbouwkundig onderzoek in Nederland enorm versplinterd en uit elkaar gegroeid. En ja, boeren hebben vertrouwen in onderzoek, maar hun vertrouwen is niet onvoorwaardelijk. Ook sluit het onderzoek niet altijd goed aan op de urgente problemen waarmee boeren worstelen in de praktijk.
De initiatiefnemers van Crkls: Misset Uitgeverij, BO Akkerbouw, Wageningen University & Research, Aeres Hogeschool en Groen Kennisnet willen hier wat aan doen voor een toekomstbestendige landbouw in Nederland die nu voor grote uitdagingen staat.
Het kennisplatform Crkls wil het kaf van het koren scheiden en bewezen kennis gemakkelijk vindbaar maken voor boeren op een plek. De resultaten van alle onderzoeken en praktijkproeven in Nederland worden verzameld en door een onafhankelijke redactie beoordeelt en op een uniforme en compacte wijze gepubliceerd.
Ga naar de inhoud
Onderzoeksinstituut: Wageningen UR
Locatie: nvt
Periode: 2019
Gefinancierd door: Ministerie LNV, ZuivelNL
Status onderzoek: Afgerond
Bodemsoort: nvt
Betrouwbaarheidsscore:
Bij melkveehouders en akkerbouwers is er behoefte aan inzicht in de geschiktheid van een mestsoort als bodemverbeteraar en als meststof. Het blijkt dat stromest een hoge waarde heeft als meststof en als organischestofbron. De strokosten zijn echter hoog, maar de kunstmestkosten dalen.
Conclusies
- Stromest is voor de akkerbouwer aantrekkelijk door aanvoer van veel organische stof. Het vervangt stikstof-, fosfaat- en veel kalikunstmest (scenario 6 en 7).
- Ook rundveedrijfmest (RDM) (0 en 3) en de dikke fractie (met vijzelpers) (1 en 4) hebben een hoge waarde als bodemverbeteraar (EOS) en meststof (NPK).
- Het kunstmestgebruik is het laagst voor de akkerbouwer bij potstal-vrijloopstal(stro)mest (7).
- Het kunstmestgebruik is lager voor de akkerbouwer bij (ongescheiden) rundveedrijfmest (RDM) (3) dan bij de gescheiden vaste fracties (4 en 5) en feces vermengd met stro (6).
- Voor de melkveehouder is het duur om stromest te leveren door hoge strokosten (6 en 7).
- Het saldo (opbrengst minus kosten) is het hoogst voor de (onbewerkte) rundveedrijfmest (RDM) (0 en 3) en bij de vaste fractie rundermest (gescheiden met vijzelpers) (1 en 4).
Samenvatting
Mest is een belangrijk onderdeel in de samenwerking tussen de akkerbouw (AKK) en de melkveehouderij (MVH). Mest speelt een belangrijke rol op het gebied van de nutriëntenvoorziening en het bodembeheer. De akkerbouwer is gebruiker van mestproducten en de melkveehouder is zowel producent als gebruiker.
Voor de melkveehouder is het de afweging om (de niet op eigen bedrijf plaatsbare) rundveedrijfmest (RDM) bewerkt of onbewerkt af te zetten naar akkerbouwers.
Lees meer
Doel
Is mestbewerking met eenvoudige technieken op het melkveebedrijf economisch zinvol voor zowel de akkerbouwer als de melkveehouder?
Met als uiteindelijke doel:
Een opwaardering en een optimale verdeling van nutriënten en organische stof tussen de sectoren. Waarbij de externe toevoer van nutriënten en organische stof voor beiden minimaal is.
Proefopzet
7 scenario’s zijn doorgerekend.
Gekeken is naar rundveedrijfmest-bewerking (RDM) op melkveehouderij (MVH) en rundermestgebruik en gebruik Dun-varkensdrijfmest (VDM) van mestmarkt op akkerbouwbedrijf (AKK):
- 0 (referentie) Geen samenwerking, geen mestbewerking RDM, overschot naar mestmarkt, AKK Dun-VDM.
- 1 Geen samenwerking, scheiding, vijzelpers RDM, Dik naar mestmarkt, AKK Dun-VDM.
- 2 Geen samenwerking, scheiding, centrifuge RDM, Dik naar mestmarkt, AKK Dun-VDM.
- 3 Wel samenwerking, geen mestbewerking RDM, overschot naar mestmarkt, AKK RDM en Dun-VDM.
- 4 Wel samenwerking, scheiding, vijzelpers RDM, AKK Dik en Dun-VDM.
- 5 Wel samenwerking, scheiding, centrifuge RDM, AKK Dik en Dun-VDM.
- 6 Wel samenwerking, primaire scheiding RDM, urinefractie (dun) en feces (dik) RDM vermengd met stro, AKK feces/stro en Dun-VDM
- 7 Wel samenwerking, RDM+ stromest (50%-50%), AKK stromest en Dun_VDM
De 7 scenario’s zijn beoordeeld op economie (kunstmestkosten, kosten en inkomsten voor mest), hoeveelheid nutriënten(aanvoer) (NPK), hoeveelheid effectieve organische stof(aanvoer) (EOS) en financiële waarde EOS.
Resultaten
- Voor melkvee en akkerbouw samen is mestbewerking bij alle varianten economisch minder gunstig dan gebruik van onbewerkte RDM.
- De akkerbouwer krijgt minder vergoeding voor het ontvangen van de dunne fractie varkensmest (VDM) als deze rundveemestproducten gebruikt.
- Soms komt een deel van het stro rechtstreeks van de akkerbouwer, dit vermindert de hoge aankoopkosten voor stro voor de melkveehouder.
- De melkveehouder heeft ook hoge scheidings-, transport- en toedieningskosten voor de dunne fracties RDM (relatief veel volume).
- De melkveehouder heeft bij de afzet van het mestoverschot op de mestmarkt een hoger saldo bij de vaste fractie en bij de secundaire scheiding van RDM (met centrifuge of vijzelpers) dan bij de (onbewerkte) RDM.
Breder perspectief mestkeuze
- Bij de kosten/batenafweging zijn de baten voor de akkerbouwer en de kosten voor de melkveehouder. Sommige kosten zouden ook tussen beiden gedeeld kunnen worden.
- Een bredere samenwerking kan een optie zijn met een slimme grondruil en goede prijsafspraken.
- Voor de melkveehouder is het huisvestingssysteem bepalend voor het type mestproduct en moet beoordeeld worden vanuit het brede perspectief van mestkwaliteit, emissies in de hele keten, dierenwelzijn en gezondheid, melkkwaliteit, economie en biodiversiteit.
- Wettelijke status dikke en dunne fracties kan veranderen in de toekomst.
Aanvullende informatie
Rapport: De Maat van Mest. Perspectief van mestbewerking op de boerderij voor akkerbouwers en melkveehouders. Auteurs: W. van Dijk, P. Galama, No. 1157
In het kader van PPS Beter Bodembeheer (AF 16064, LNV deel:BO-47-001-006) onderdeel 1b over “Sturen op mestkwaliteit” en Kennis Basis KB21 Interactie akkerbouw en veehouderij.
Impactscore
Met de Impactscore laten we zien op welke bedrijfsactiviteiten de onderzoekresultaten direct effect hebben. Een onderzoeksresultaat kan bijvoorbeeld leiden tot het gebruik van minder gewasbeschermingsmiddelen of minder meststoffen. Dat vermelden we met een korte toelichting.
Gezondheid bodem
Aanvoer van extra effectieve organische stof (EOS) bevordert de organische-stofopbouw en draagt bij aan een verhoging van de bodemgezondheid.
Gebruik kunstmest
Doordat de akkerbouwer meer dierlijk mest gebruikt is het gebruik van kunstmest lager.
Kosten
Door gebruik van dierlijk mest zijn de kosten lager voor de akkerbouwer.
Betrouwbaarheidsscore:
Onderzoek gaat over het doorrekenen van scenario’s. Geen herhalingen en geen statistische onderbouwing. Onderzoek is matig betrouwbaar.
